فرش فردوس - 116 × 204
چند پست پیش نقشهای از مناطق کردباف گذاشته بودم که در آن نقشه در جنوب غرب خراسان هم نقاطی قرمز رنگ وجود داشتند به این معنا که در جنوب غرب خراسان بزرگ یا به عبارتی دقیقتر غرب بیرجند هم دستبافتههایی کردباف بافته میشدهاند یا احتمالاً بافته میشوند. آنچه شخصاً در مورد بافتهها و بافندگان آن منطقه میدانستم هیچ ارتباطی با بافندگان کرد نداشت و میدانیم که در آن منطقه عربهای فردوس فرش میبافند. قومی که اگر اشتباه نکنم ریشههای مشترکی با خاندان خزیمه علم دارند و اصالت ایرانی ندارند اما بافتههایشان بیش از آنکه ویژگیهای کردی داشته باشد، ویژگیهای بلوچی دارد و خراسانی است.
عکس بالا از جمله بافتههای همان نقطه مذکور است که آقای رضاعلی فرستادند و البته چون عکس پرسپکتیو تندی داشت، من کمی عکس را دستکاری کردم که نقش عکس روشنتر باشد و تناسبات فرش به هم ریخت [پیداست که فوتوشاپ کار خوبی نیستم!]. قالیچه بلندتر است و نسبت طول به عرض بیشتر از چیزی است که در عکس پیداست؛ به عبارتی عرض قالیچه نیز باریکتر از چیزی است که در عکس میبینید.
میتوانیم بگوییم این استفاده جسورانه و حتّی گاهی ناخوشآیند از رنگ سفید را در خراسان و در میان بافندگان بلوچ بیش از هر جای دیگری در ایران میبینیم. (یادآوری میکنم عموماً ذکر اینگونه ویژگیها مختص بافتههای قدیمی است وگرنه در بافتههای جدید انواع و اقسام بدسلیقگیها را میبینیم که در نمونههای قدیمی هیچ ردپایی را نمیتوان از آنها یافت.)
من؟ عاشق جفت نگاره انسانی شدم که دو سمت قالیچه بافته شدهاند؛ دو مرد تپل کوتاه با گیس آبی. اگرنظر من را بخواهید این ویژگیهاست که به هر فرش روستایی و عشایری یک ویژگی کاملاً منحصربهفرد میدهد و به ما این اجازه را میدهد بافتههایی از این دست را در رده صنایع دستی صرف قرار ندهیم و بافنده را هنرمند در آن معنای مدرنش بدانیم که زیبایی خلق میکند که با تعریف مدرن و جدید زیبایی و هنر کاملاً تطبیق دارد؛ اصولاً انتظار نداریم در این سبک نقش فرش نگاره انسانی ببینیم و من همیشه مسحور این شیطنتهای کودکانه بافندهها بودهام.
بافت قالیچه بالا - عکس از پشت دستبافته
این قالیچه را هم در همین وبلاگ ببینید.