قالیچه‌های محرابی با نقوش و نمادهای کلیمی/یهودی

در بین صدها نقش و قالیچه محرابی که اینجا و آنجا دیده‌ام، به نمونه‌هایی هم برخورده‌ام که نقوش یهودی/کلیمی دارند، شمعدان هفت شاخه و ستاره داوود و نمادهایی از این دست. یکی از خوانندگان هم به استفاده از قالیچه‌های محرابی در خانه کلیمیان ایرانی ساکن آمریکا اشاره کردند و دوستی هم نوشتند که چنین چیزی را در خانه کلیمیان ساکن ایران دیده‌اند. مقاله‌ای را هم سال پیش یا دو سال پیش در مورد این بافته‌ها ترجمه کردم و در همین وبلاگ داشتم اما هنوز برای پرسشم پاسخ درستی نیافتم که دقیقاً کارکرد این بافته‌های محرابی در نزد کلیمیان چیست؟

و ... چرا نمونه‌های مسیحی چنین بافته‌هایی را تا به حال ندیده‌ام یا به عبارتی چرا چنین نمونه‌هایی بافته نشده‌اند.

من معمولاً در مورد این نادانسته‌ها چه کار می‌کنم؟

راه می‌افتم در بازار فرش، آدم‌ها را شناسایی می‌کنم و در این مورد می‌پرسم و به همه پاسخ‌ها بدون هیچ جبهه‌گیری خاصی گوش می‌دهم و بعد که فکر کردم به اندازه کافی شنیدم یا دیگر کسی را نیافتم که به نظر برسد پاسخ چنین پرسشی را بدانم برمی‌گردم خانه همه چیزهایی که شنیده‌ام را یک جا یادداشت می‌کنم و می‌گذارم در مغزم خیس بخورد که بعداً به وقت مناسب برگردم سراغ‌شان. پیش‌تر البته جانبداری و دسته‌بندی داشتم و معتقد بودم دیگران چرت و پرت می‌گویم اما از سال‌ها کار میدانی یاد گرفتم که چنین تصور و برداشتی هیچ گونه اعتباری ندارد و گاهی بی‌ربط‌ترین و مهمل‌ترین پاسخ‌ها راهگشاهای خوبی هستند.

یکشنبه هفته گذشته به همین قصد رفتم بازار فرش و مغازه‌هایی را نشانه گرفتم که فرش کاشان داشتند و فهمیدم چقدر تعداد مغازه‌هایی که در بازار فرش اصفهان فرش کاشان می‌فروشند در مقابل نائین‌فروش‌ها در اقلیتند. چرا کاشان؟ زیرا بخش مهمی از بافته‌های محرابی با نقوش و نمادهای کلیمی در صد و پنجاه سال گذشته در کاشان و به سفارش یک تاجر کلیمی بافته شده‌اند که اگر بگردید من هم دو نمونه از آن‌ها را بر روی همین صفحه گذاشته‌ام. چند ساعتی در میان فرش‌ها چرخیدم و از چند نفری پرسیدم و جواب خاصی نگرفتم اما فهمیدم که در بازار فرش اصفهان فرش فروش کلیمی نداریم. به نظرم خیلی عجیب آمد.

حالا شما اگر در این مورد اطلاعات بیشتری دارید یا کسی را می‌شناسید که حاضر باشد در این مورد با من حرف بزند و راهنمایی کند، معرفی کنید. جامعه کلیمیان ایران، بر خلاف ارامنه و زرتشتیان، به شدت محافظه‌کار و بسته هستند و من هنوز موفق نشده‌ام در این شهر اصفهان که تعدادشان هم کم نیست، راهی برای ارتباط بیابم.

مسلماً کلی‌گویی‌هایی مانند اینکه "برایشان مقدس است" به کارم نمی‌آید. جزئیات می‌خواهم، جزئیات دقیق.

لازم است یادآوری کنم که در سنت یهودی، مانند سنت زرتشتی و بر خلاف سنت کاتولیک و مسلمان شیعه شما در اماکن مقدس چندان تزئیناتی نمی‌بینید و همه چیز خیلی ساده و مینیمال و فاقد تزئینات است.